Op naar een nieuwe deal tussen burger en boer

Het platform De Uitkijkers organiseerde vrijdag 16 juni in samenwerking met Provincie Fryslan, Circulair Friesland, Biosintrum en Arcadia een lunchlezing met oud-rijksbouwmeester Floris Alkemade met als thema Natuurlijk bouwen aan onze toekomst. Biobased bouwen, ofwel bouwen met natuurlijke materialen zoals stro, vlas, wol, olifantsgras, lisdodde en hennep, heeft de toekomst. Maar voordat we dit op grotere schaal echt kunnen gaan doen, is het voor overheden en bedrijven nodig om verwerking en gebruik van biogrondstoffen in de bouw te stimuleren, economisch haalbaar te maken en versneld op te schalen.

Maar minstens net zo belangrijk is dat er goed nagedacht wordt over wat voor soort woningen er gebouwd moeten worden. En wie daar dan mogen wonen. En hoe we met oog voor bodem en biodiversiteit de grondstoffen die nodig zijn, goed kunnen laten groeien. Om hier goed over na te denken zijn vergezichten nodig. En verbeeldingskracht om deze vergezichten vorm te geven.

Naast een lezing van Floris Alkemade nam Eva Pfannes van OOZE Architects & Urbanists de groep mee in haar visie als architect en urban designer en er was een gesprek met Loraine Westerneng van o.a. GreenInclusive, Sjoerd Miedema van biologische boerderij Die Nije Mieden en Doeke van Wieren van TWA architecten en Oars.

“We staan aan het begin van een structurele verandering aan onze maatschappij en de oplossing schuilt in samenhang”, trapt Oud-Rijksbouwmeester Floris Alkemade zijn pleidooi af. “Ik zou zelfs willen spreken van een revolutie.” Daarmee doelt hij op de duurzaamheidstransitie die nodig is. Het bouwen mèt het landschap, in plaats van het enkel gebruiken. Waar niet alleen het oppervlak wordt gebruikt om op te (ver)bouwen, maar waar de draagkracht en de structuur van de bodem voorop staan. Een goede samenwerking tussen politiek, bouw en boeren speelt daarbij een cruciale rol. “Daarnaast moet er een andere bouwcultuur komen”, vervolgt Alkemade. “Met Biobased bouwen kunnen we bijvoorbeeld veel meer prefab bouwen. Dat heeft als gevolg dat woningbouw veel flexibeler wordt.” Doeke van Wieren haakt daar op in: “Men denkt dat er met de industrialisatie veel meer eenheidsworst wordt gecreëerd, maar het tegenovergestelde is waar. Er is hierdoor juist veel meer ruimte voor diversiteit en aanpassingen, doordat het voor de plaatsing al in elkaar gezet wordt. Op locatie is het dus makkelijk in en uit elkaar te halen. Daar komt nog een extra voordeel bij, namelijk de verplaatsbaarheid van gebouwen. Heb je tijdelijk meer ouderenwoningen nodig in Leeuwarden? Dan plaats je die. Is er een overschot? Dan haal je ze weer weg.”

Sjoerd Miedema ging vervolgens dieper in op het materiaalgebruik. Miedema runt de boerderij al jaren met de natuur. Geen monocultuur, maar kruidenrijk gras en een hoge waterstand zodat de insecten en weidevogels veel meer vrij spel hebben. “We verbouwen Lisdodde als duurzaam isolatiemateriaal, maar als bijvangst zijn er ook andere planten gaan groeien. Onverwacht, maar waardevol. Zoals Floris (Alkemade, red.) al zei, we staan aan het begin van de transitie. We ontdekken nieuwe mogelijkheden voor de toekomst.”

Een grote groep belangstellenden kwam naar het Biosintrum in Oosterwolde om te kijken hoe zo’n toekomst eruit kan zien. Wat daar voor nodig is qua mensen, plekken, grondstoffen en processen. Met behulp van enige verbeeldingskracht en het schetsen van nieuwe perspectieven bracht de bijeenkomst de nodige inspiratie.

Deze bijeenkomst is georganiseerd door De Uitkijkers in samenwerking met provincie Fryslân, Arcadia, Vereniging Circulair Friesland, Biosintrum en Innovatiepact Fryslân