Van de nationale veenweidegebieden ligt 40% in de provincie Friesland. Om de ecologische, economische en sociale uitdagingen hieromtrent aan te pakken is (technologische) innovatie noodzakelijk. De noodzakelijke transitie vergt naast technologische innovaties ook sociale innovaties. Sociale innovatie gaat over nieuwe manieren van denken, doen en organiseren. Biosintrum vervult binnen het ecosysteem een belangrijke faciliterende rol in het bepalen en ontwikkelen van deze nieuwe innovatieve vormen van lokale productieketens die opereren als alternatief voor, en/of hybride combinatie zijn tussen, gemeenschap, markt en overheid. Biosintrum is daarmee meer dan een platform; het is een drijvende kracht achter de transitie naar een duurzame en circulaire samenleving, waarin innovatie, ondernemerschap, onderwijs, samenwerking en duurzaamheid hand in hand gaan.
Expertisecentrum natte teelten
Wij willen uitgroeien tot hét expertisecentrum voor veenweidegebieden en natte teelten, met een stevige worteling in de praktijk, de wetenschap én de regio.
Waarom natte teelten / Paludicultuur?
In de Friese veenweide gebieden spelen nu een groot aantal vragen die opgelost moeten worden. Bodemdaling, verzilting, waterkwaliteit, klimaatbestendigheid en herstel biodiversiteit zijn het belangrijkste.
Wat zou er moeten gebeuren om de opgaven aan te pakken?
Beperking van de bodemdaling
In de Friese veengebieden daalt de bodem met 0,5- 2 cm per jaar. Deze daling heeft gevolgen voor het waterbeheer. Het drooghouden van de bodem voor veehouderij wordt duurder en de verzilting gaat verder landinwaarts. (www.veenweidefryslan.frl,2019 ) Er ontstaan problemen met de drinkwatervoorziening, de bodemdaling heeft effect op de infrastructuur, wegen en riolering verzakken, fundering van huizen moet vernieuwd en kabels en leidingen moeten opnieuw gelegd.
Oplossing
Deze problemen kunnen sterk worden verminderd als de veenafbraak stopt door waterstanden tot aan maaiveld te realiseren.
Beperken van de uitstoot van broeikasgassen
Door ontwatering van de veengronden komen veel broeikasgassen vrij. Om aan de klimaatafspraken te voldoen is een beperking van CO2 noodzakelijk, de veengebieden zijn nu een grote CO2 bron.
Oplossing
Als het water plas dras staat beperkt dit de afbraak van het veen en daarmee de uitstoot van CO2 aanzienlijk.
Waterbeheer en droogtebestrijding duurzaam en veerkrachtig maken
Voor het waterbeheer in Friesland liggen een aantal uitdagingen. Voortgaan in het huidige systeem is geen optie, het is niet duurzaam, lost de opgaven van de toekomst niet op en wordt/is heel erg duur. Het weer wordt extremer, er zullen vaker perioden met droogte, hitte en extreme neerslag optreden. Tegelijkertijd stijgt de zeespiegel en daalt de bodem. Door klimaatverandering neemt de kans op overstroming, wateroverlast, droogteschade, hittestress en verzilting toe. [Binnenkort meer info]
Oplossing
Het waterbeheer wordt gebaseerd op vasthouden, bergen en dan pas afvoeren. Door veenbodems te vernatten ontstaat er ruimte om water vast te houden en te bergen. ( Bovi Friesland), om zowel beter bestand te zijn tegen droogte en grote hoeveelheden neerslag te kunnen bergen, wat wateroverlast beperkt. (binnenkort kunt u verder lezen)
Voor de waterkwaliteitsdoelstellingen zal na 2027 een restopgave blijven. Het voldoen aan de doelstellingen zal effect hebben op het landgebruik. Als er vernat wordt, geen bestrijdings middelen en meststoffen meer worden gebruikt door het vernatten van de veengronden zijn de doelstellingen realiseerbaar. Zeker als gebruik gemaakt wordt van soorten die een water zuiverend vermogen hebben.
Herstel van de biodiversiteit
De laatste decennia gaat de biodiversiteit in de Friese Veenweide achteruit. Dit is het duidelijkst bij de weidevogels, maar ook zoogdieren en insecten nemen in aantallen sterk af. Voor de weidevogels is herstel niet makkelijk. Het huidige landgebruik zal de aantallen verder laten afnemen. Verder lezen
Oplossing
Vernatten van veengronden mits tot op of net onder maaiveld levert voor planten, vogels, insecten en bodem een aanzienlijke biodiversiteitswinst op.
Afhankelijk van het landgebruik kunnen dit weidevogels of moerasvogels zijn zoals Watersnip, rietgors, blauwborst, porseleinhoen, roerdomp, zomertaling hebben hier baat bij.
Amfibieën en reptielen hebben een veel groter areaal waarin ze kunnen leven. En ook de insecten nemen in hoeveelheid en diversiteit toe.
Hands-on Biosintrum
Op de hegewarren zijn wij al hard aan het werk. Kijk onderstaande video over de lisdodde-oogst op ons proefveld Hegewarren.